Bron: Het Meertens Instituut

Een familienaam kan verklaard worden op grond van zijn ontstaansgeschiedenis en door de naam te vergelijken met gelijksoortige namen. De namen waarvan daadwerkelijk de ontstaanswijze te achterhalen is, zijn helaas in de minderheid. Familienamen ontstonden immers net als bijnamen in de volksmond; het motief voor naamgeving werd nergens genoteerd en achteraf mag men er naar raden. De naamsverklaringen die in de Nederlandse Familienamenbank gegeven worden berusten voor het merendeel op een veronderstelling. Van belang voor het deskundig verklaren van namen zijn in ieder geval de oudste naamvormen. Een naam kan in de loop der tijd immers aan verandering onderhevig geweest zijn, soms zelfs zodanig dat de oorspronkelijke vorm niet meer uit de huidige naam te halen is.

Op 31 mei 1947 werd in Nederland de 12e Volkstelling gehouden. Dr. P.J. Meertens, naar wie het Meertens Instituut is genoemd, verwierf destijds de naamstroken voor het Naamkundebureau. Tussen 1963 en 1988 is op basis daarvan het Nederlands Repertorium van Familienamen samengesteld, een reeks van veertien delen, één voor elke provincie (Flevoland bestond nog niet) en drie afzonderlijke delen voor de steden Amsterdam, Den Haag en Rotterdam.

De doelstelling die Meertens met dit werk had was het in kaart brengen van de verschillende naamtypen in het land. Het werk werd bemoeilijkt doordat het materiaal zich niet gemakkelijk liet verwerken. Meertens schreef: "De controlestroken van de volkstellingformulieren zijn praktisch alle met pen of potlood ingevuld en lang niet zelden in een schrift dat aan duidelijkheid veel te wensen overlaat. Bovendien blijken lang niet alle Nederlanders hun naam te kunnen schrijven zoals deze officieel luidt. Verscheidene namen zijn dan ook door de ambtenaren van het bevolkingsbureau en de burgerlijke stand verbeterd. In die gevallen is deze verbeterde schrijfwijze aangehouden. In vele andere gevallen, waarin ook de alfabetische volgorde waarin de stroken door de gemeenten zijn gerangschikt onvoldoende aanwijzingen gaven voor de ontcijfering, zijn de namen naar beste weten getranscribeerd, waarbij de mogelijkheid van vergissingen lang niet is uitgesloten." Tussen 1947 en 2007 nam de bevolking van Nederland van 9,5 tot 16 miljoen toe en van veel namen is het aantal naamdragers met 50 tot 70% gegroeid.Alle 314.000 familienamen die omstreeks 5 september 2007 bij de Gemeentelijke Basisadministratie van de Nederlandse gemeenten geregistreerd waren, zijn ook in de Nederlandse Familienamenbank opgenomen.

Familienamen worden geanalyseerd op basis van bepaalde kenmerken en specifieke componenten. Er zijn kenmerken die de namen naar motieven bij de naamgeving categoriseren en er zijn verschillende vormkenmerken. De voorkomende trefwoorden zijn: 1. patroniem, metroniem, samenstelling met voornaam, toponiem, adresnaam, herkomstnaam, beroepsnaam, betrekking, persoonstype, metonymische beroepsnaam, lichaam en kleding, metafoor, abstract begrip, adjectief, zinwoord; 2. oude spelling, dialect, vormverandering, Latijn & Grieks, anagram, distinctie, dubbele naam, twee delen, naamswijziging, vondeling, andere taal, adaptatie.

Familienaam van Seeventer

Als we de familienaam 'van Seeventer' (of de varianten 'van Seventer', 'van Zeeventer', 'Zeventer', 'van Zeventer') opzoeken binnen de Familienamenbank dan zien we dat bij deze naam het kenmerk toponiem wordt genoemd. Zeer veel familienamen zijn van toponiemen (aardrijkskundige namen) afgeleid. Deze namen geven aan waar men vandaan kwam (herkomstnamen), welk gebied of landgoed men bezat of beheerde, of welke huizen men al dan niet met bijhorend land in eigendom of huur had. Bij deze laatste groep duiden de namen tevens aan waar men woonde. (Straatnummers waren immers nog niet ingevoerd!) Dit type naam wordt dan ook wel met de term 'adresnaam' van de herkomstnamen onderscheiden. Herkomstnamen gaan voornamelijk terug op namen van steden, dorpen en landen; adresnamen op microtoponiemen: namen van huizen, velden, waterlopen, straten. De elite die zich naar haar bezittingen noemde, plaatste zich als het ware tussen deze categorieën in.

De 'van Seeventers' zouden dan volgens deze theorie komen van de plaats Seeventer. Op een oude kaart is het bestaan van de plaats Zeventer bevestigd, maar ook Seventer komt voor. Tegenwoordig is Zeventer/Seventer Zevenaar.